Gıda Olarak Değerlendirilen Hayvanların Bulundurulduğu Hayvancılık İşletmelerinde İlaç Kullanımı Kontrolleri

T.C.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI

Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü

9.12.2005

Sayı: 250.10.10.13/VEE/15597-027676

Konu: Gıda Olarak Değerlendirilen Hayvanların Bulundurulduğu Hayvancılık İşletmelerinde İlaç Kullanımı Kontrolleri

Genelge No: 2005/74

………………….. VALİLİĞİNE

(İl Müdürlüğü)

Bilindiği üzere, “Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik” 19 Ocak 2005 tarih ve 25705 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.  Bu Yönetmeliğin amacı; gıda güvenliğini sağlayarak tüketici sağlığının korunmasını temin etmek için, canlı hayvan ve hayvansal birincil ürünlerde belirli maddeler ve bunların kalıntılarının izlenmesi ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

Söz konusu Yönetmeliğin; 12. maddesinin 2. fıkrasında; “veteriner hekimler; çiftlikte reçete ile verilen veya uygulanan herhangi bir işlemin tarih ve özelliğini, muameleye tabi tutulan hayvanların kimliği ve ilaç atım süresinin (ilaç kalıntı arınma süresi/i.k.a.s.) uygunluğunu kaydedecektir.

Yetiştirici (hayvan sahibi veya onun yerine bakıcı) varsa veteriner tıbbi müstahzarların  kullanımı ile ilgili mevzuatta öngörülmüş olan kayıtları da kapsayan uygulama işleminin tarihini ve özelliğini kayıt edecektir.  Yetiştirici, 5 yıllık süre ile atım süresinin gözlemlendiğini gösteren kayıtları ve ispat etmek için reçeteleri muhafaza edecektir.”  hükmü yer almaktadır.

Bu Genelge; 

a) Veteriner hekimlerin gıda olarak değerlendirilen tüm hayvanlar için reçete yazarken standart bir reçete formatı “Veteriner Hekimin İlaç Tavsiye, Uygulama ve Teslim Belgesi” kullanması,

b) (a) şıkkında belirtilen reçeteye istinaden hayvanlara yapılan tüm uygulamaların uygulamayı yapan kişi/yetiştirici tarafından kayıt altına alınması,

c) Bu Genelge hükümlerinin İl Müdürlüklerince, özel veteriner hekimlere ve gıda olarak değerlendirilen hayvanların bulundurulduğu (tüketime sunulmak üzere pazarlanmak için piyasaya tavuk, yumurta, süt, bal vb. veren) hayvancılık işletmelerine duyurulması ve uygulamaların  denetlenmesini temin amaçları ile hazırlanmıştır.

1- ÇİFTLİK KAYITLARININ TUTULMASINA İLİŞKİN  HÜKÜMLER:

1.1- Veteriner Hekimler;  23.10.2002 tarih ve 24915 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Veteriner İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Ruhsat Yönetmeliğine” göre ruhsat almış ve reçeteye tabi olan tıbbi müstahzarlar (ilaçlar) için  Ek 1’de yer alan  Reçete örneğini (Veteriner Hekimin İlaç Tavsiye, Uygulama ve Teslim Belgesi)   kullanacaklardır

Ek 1’de yer alan reçete formatı; seri numaralı ve 3 nüsha olacaktır.

1. nüsha (asıl): Reçetenin yazıldığı hayvanların bulunduğu çiftlikte hayvan sahibinde kalacak ve bu iş için ayrılmış bir dosyada muhafaza edilecektir.

2. nüsha: Reçeteyi düzenleyen Veteriner Hekim tarafından bu iş için ayrılmış bir dosyada muhafaza edilecektir.

3. nüsha: Bu nüsha; ilaçlı yem hazırlanması durumunda yemi hazırlayacak yem fabrikasında veya yem üretim ruhsatı olan hayvancılık işletmesinde muhafaza edilecektir. Karışıklığı önlemek amacıyla veteriner ilaçlı premikslerin (v.i.p.)yazıldığı reçetelere başka ilaçlar yazılmayacaktır.

Kullanılan ilaçlara ait fatura veya irsaliyeler düzenli olarak muhafaza edilecek ve gerektiğinde kontrolü yapan Bakanlık personeline sunulacaktır

1.2- Yetiştiriciler (hayvan sahibi veya bakıcısı); Ek 1’de yer alan reçeteye istinaden yapılan veya kendisince yapılan uygulamaları Ek 2’de  yer alan “Hayvanlara Uygulanan Veteriner İlaçları İçin Kayıt Belgesi”ne düzenli olarak işleyeceklerdir. Bu belgeler yetiştirici  tarafından bu iş için ayrılmış bir dosyada muhafaza edilecektir.

1.3- Hayvanlara veteriner ilacı kullanılması durumunda ilacın prospektüsünde öngörülen ilaç atım süresi tamamlanıncaya kadar ki sürede tüketime sunulmayan süt, yumurta gibi hayvansal birincil ürünlerin imhasına ilişkin kayıtlar Yetiştirici tarafından  Ek 3’te yer alan “Hayvan ve Hayvansal Kökenli Gıda İmha Tutanağı”na işlenecektir.

1.4- Yukarıda belirtilen tüm belgeler denetime esas olmak üzere 5 yıl süre ile muhafaza edilecektir.

1.5- Bu bölümün 1.1-1.3 üncü maddelerinde belirtilen formlar İl Müdürlüklerince Veteriner Hekimler ve çiftliklere uygulamaya yönelik açıklamalar ile birlikte yazılı olarak gönderilecektir.

1. 6-Genel Müdürlüğümüzün 17.07.2002 tarih ve 250 1005 11 YGKB-15.2-8737-020803 sayılı Bal Acil Eylem Planı Uygulama Talimatının EK-2 sinde yer alan Arılarda Kullanılan Veteriner İlaçları için İşletme Kayıt Defteri, 08.5.2003 tarih ve 013589 sayılı Kanatlı Sektörü Canlı Üretim Faaliyetlerinin Denetimi konulu Genelge2003/34’ün EK 5 ve EK 5/A’sında yer alan Kanatlılarda Kullanılan Veteriner İlaçları İçin Kümes Kayıt Defteri ile, Kırklareli, Edirne, İstanbul, Balıkesir, İzmir, Tekirdağ, Kahramanmaraş  Eşkişehir ve Konya İllerine yazılmış 12.2.2001 tarih ve 003979 sayılı Çiftlikler konulu yazının EK 2 sinde yer alan Süt Çiftliklerinde Kullanılan Veteriner İlaçları İçin Kayıt Defteri ve EK 4’ün de yer alan İmha Edilen Süt Kayıt Formu uygulamadan kaldırılmıştır.  

2- ÇİFTLİK KAYITLARININ DENETLENMESİ İÇİN YAPILACAK KONTROLLERE İLİŞKİN HUSUSLAR:

2.1- İl de bulunan ticari amaçlı tüm kanatlı hayvan çiftlikleri, süt çiftlikleri ve arı çiftlikleri 2.2’de belirtilen oranlarda 1.1-1.3 maddelerde belirtilen kayıtların düzenli tutulup tutulmadığı, izin verilmeyen uygulama ve kullanımına müsaade edilmeyen madde ve ürünlerin varlığı açısından kontrol edilir.

Kalıntı izleme programı kapsamında alınan numunelerde pozitif veya şüpheli durum bulunması kapsamında yapılacak denetimler Canlı Hayvanlar ve Hayvansal Ürünlerde Belirli Maddeler ile Bunların Kalıntılarının İzlenmesi İçin Alınacak Önlemlere Dair Yönetmelik ve Kalıntı İzleme Programı Genelgesine uygun yapılır.

2. 2- İl Müdürlüklerince İl’de bulunan her bir türe ait ticari çiftliklerin (tüketime sunulmak üzere pazarlanmak için piyasaya tavuk, yumurta, süt, bal vb. veren) en az % 10’u bu Genelge hükümlerine uygunluk açısından denetlenecektir. Yani kanatlı kümeslerinin % 10’u, süt çiftliklerinin (süt fabrikaları ve süt toplama merkezlerine süt veren)  % 10’u ve arı çiftliklerinin % 10’u denetlenecektir. Denetlenecek çiftlikler/kümesler risk değerlendirmesi ve basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak tespit edilecektir.

A- Risk Değerlendirmesi ile denetlenecek çiftliklerin /kümeslerin tespitinde;

- Bir önceki yılın denetim sonuçlarında problem tespit edilenler,- Çiftliğin/Kümesin yada işletmenin sahibinin değişmesi,

- Hastalık çıkışı veya ilaçların izin verilenlerden farklı kullanımı konularında alınan duyumlar,

- Yakın zamanda hastalık çıkışı olan işletmeler,

- Kalıntı izleme programı çerçevesinde yapılan kontrollerde problem tespit edilenler, -İl Müdürlüğünce çiftlikte/kümeste kontrol yapılması gerekli görülen diğer nedenler,

B- Basit Tesadüfi Örnekleme Yöntemi ile denetlenecek çiftliklerin /kümeslerin tespitinde;

Risk değerlendirmesi ile belirlenen çiftliklerin/kümeslerin dışında kontrole alınacak çiftlikler/kümesler, bu yöntem kullanılarak tespit edilecektir. Bu yöntem ile seçilecek çiftliklerin/kümeslerin sayısı ildeki toplam çiftlik/kümes sayısının % 2 sinden az olmayacaktır. Basit tesadüfi örneklemede kura yöntemi veya basit tesadüfi örnekleme tablosu kullanılacaktır.

Örneğin: Örnek kümes için verilmiş olup süt ve arı çiftliklerinde de aynı yöntem uygulanacaktır. A ilinde 700 kümes var ise; 2005 yılı içinde bu kümeslerin %10’u yani en az 70 kümes denetlenecektir.

Denetlenecek kümeslerin tespitinde risk değerlendirmesi 2.2 A’da belirtilen kriterlere göre yapılacaktır. Bu şekilde tespit edilen kümeslerin sayısı toplam denetlenecek kümes sayısından çıkarılacak ve kalan sayıda kümesin tespiti ise basit tesadüfi örnekleme yöntemine göre yapılacaktır. Risk değerlendirmesinde 20 kümes tespit edilmişse geri kalan 50 kümes basit tesadüfi örnekleme ile belirlenecektir.

Basit Tesadüfi Örnekleme Kullanılarak Denetlenecek Çiftlik/Kümes Sayılarının Belirlenmesi: 

Bu yöntem 2 şekilde uygulanabilir.

Kura Usulü ile Denetlenecek Kümeslerin Belirlenmesi: (İl’de az sayıda çiftlik/kümes bulunması durumunda kullanılabilir.)

İl’deki tüm kümeslere 1 den başlayarak sayı atlamaksızın sıra numarası verilir. Her bir çiftlik/kümese karşılık gelen bir numara bulunacaktır. İl’de 700 kümes varsa numaralar 1’den başlayarak 700’e kadar verilir. Daha sonra kümes sayısı kadar numara kağıtlara yazılarak bir torbaya atılır.   Örneğimizdeki 50 kümes bu yöntemle seçileceğine göre torbadan birer birer 50 adet numara çekilir. Çekilen numaraya karşılık gelen kümesler denetime alınır.

Basit Tesadüfi Örnekleme Tablosu ile Denetlenecek Kümeslerin Belirlenmesi:

Aynen kura usulündeki gibi numaralama yapılır. Ek 4’de bulunan tablonun herhangi bir noktasından başlanır.  Eğer tablonun 3. kolonunda bulunan 44413 ile başlayan sıradan başlayacak olursak, 700 kümesimiz olduğu için sondan 3 rakamı kullanarak seçimimizi yapabiliriz. Bu kolandan aşağı doğru gidersek 700’ün üzerinde olanlar ve aynı rakam çıkanlar atılır ve 50 adet numara tespit edinceye kadar seçme işlemine devam edilir. Kolonun bitişini takiben yan kolon kullanılarak seçim işlemi yapılır. Bu örnekteki numaralar 413, 636, 140, 658, 492 …. şeklinde devam eder. Bu numaralara karşılık gelen kümesler denetime alınır. 

2.3- Denetim sonuçları tutanakla tespit edilir.

Gereğini rica ederim.

Dr. Durali KOÇAK

Bakan a.

Genel Müdür V.

EKLER:

1- Form (3 adet)                                                                                                           

2- Random Sample Tablosu (3 sayfa)

DAĞITIM:

81 Valilik (İl Müdürlüğü)

Türk Veteriner Hek. Birliği Merkez Konseyi

SET-BİR, BESD-BİR, VISAD

Yumurta Üreticileri Birliği

Bilgi:  

Teftiş Kurulu Başkanlığı

Ek-1

VETERİNER HEKİMİN İLAÇ TAVSİYE, UYGULAMA VE TESLİM BELGESİ / REÇETE

(Veteriner Hekim Tarafından  Doldurulacaktır. Bu Reçetenin Orijinal Nüshası Hayvan Sahibine/Bakıcısına Teslim Edilecektir. )